Znate li kada stvarno počinje proces starenja,kako se manifestuje i zašto neki stare brže od drugih?
Mnogi smatraju da starenje dolazi polako, gotovo neprimjetno, ali najnovija naučna saznanja otkrivaju da to baš i nije tako. Istraživanja pokazuju da starenje zapravo dolazi u “talasima”, sa naglim promjenama koje se javljaju u određenim životnim razdobljima. Ovo saznanje je šokiralo mnoge, naročito kada su naučnici precizno identifikovali godine u kojima se dešavaju najdramatičnije fiziološke promjene u ljudskom organizmu.
- Studija koju je predvodio profesor Majkl Snajder sa Univerziteta Stenford, a objavljena u avgustu 2024. godine, ističe da ljudsko tijelo ne stari ravnomjerno iz godine u godinu. Naprotiv, prema njegovim nalazima, najizraženije promjene povezane sa starenjem dešavaju se u periodu između 44. i 60. godine života. U tom periodu dolazi do velikog broja bioloških promjena, naročito onih koje su povezane sa metabolizmom i funkcijom kardiovaskularnog sistema, a najčešće postaju vidljive kroz fizičke simptome poput bora i gubitka tonusa kože.
U studiji su analizirani podaci prikupljeni od 108 dobrovoljaca, čija starost se kretala između 25 i 75 godina. Istraživači su ispitali više od 135.000 različitih molekula, uključujući RNK, proteine, lipide i mikrobiome sa kože, crijeva, nosa i usta. Rezultati su pokazali da u određenim godinama dolazi do naglih promjena u količini i vrsti molekula prisutnih u organizmu, što sugeriše da se biološko starenje ubrzava u jasno definisanim etapama života.
- Zanimljivo je da se starenje može donekle usporiti i usmjeriti u pozitivnijem pravcu. Naučnici s australijskog univerziteta Edit Kauan tvrde da čak i nešto naizgled jednostavno kao što su putovanja može imati veliki uticaj na brzinu starenja. Putovanja nas izlažu novim iskustvima, susretima s različitim ljudima i sredinama, što podstiče mentalnu i emocionalnu stimulaciju – faktore koji direktno utiču na zdravlje mozga i opšti osjećaj vitalnosti.
Gastroenterolog dr. Vil Bulsevic iznio je niz savjeta koji pomažu u očuvanju zdravlja i vitalnosti s godinama. Njegova prva preporuka jeste svakodnevna fizička aktivnost – makar pola sata šetnje dnevno u prirodi ima ogroman uticaj na smanjenje stresa, poboljšanje raspoloženja i pravilno funkcionisanje probavnog sistema. Osim fizičke aktivnosti, od ključne važnosti je i pravilna ishrana.
- Prema dr. Bulsevicu, ishrana bogata vlaknima – koja uključuje voće, povrće, mahunarke i razne sjemenke – ne samo da daje energiju i produžava osjećaj sitosti, već i značajno doprinosi dugovječnosti. Podržana je i studijom iz 2022. godine, koja je pokazala da redovna konzumacija vlakana smanjuje rizik od srčanih bolesti, raka i drugih hroničnih oboljenja.
Jedna od navika koju treba svesti na minimum jeste konzumacija alkohola. Često ispijanje alkoholnih pića povezano je sa povećanim rizikom od srčanih problema, malignih bolesti i poremećaja jetre, pa iako se poneko piće ponekad smatra prihvatljivim, dugoročno ima negativne posljedice.
- Važan aspekt očuvanja zdravlja jeste i kontrola vremena provedenog pred ekranima. Pretjerana upotreba telefona, televizora i računara smanjuje kvalitet sna i povećava rizik od anksioznosti i depresije. Osim toga, manjak direktnog kontakta s ljudima utiče na osjećaj usamljenosti, što dodatno povećava rizik od mentalnih oboljenja poput demencije. Studije su pokazale da hronična usamljenost može povećati rizik od demencije za čak 31 odsto.
Kvalitetan san takođe igra značajnu ulogu u usporavanju procesa starenja. Dobar san podržava funkcije imunološkog sistema, zdravlje srca, mentalnu jasnoću, kao i izgled kože i nivo energije. Nasuprot tome, hroničan nedostatak sna može negativno uticati na pamćenje, koncentraciju i opštu produktivnost.
- Iako se ne može zaustaviti, starenje nije nužno neprijatelj. Pravilnim životnim navikama, mentalnom aktivnošću, zdravom ishranom i redovnim kretanjem možemo značajno uticati na to kako starimo – ne samo spolja, već i iznutra. Ključ je u tome da budemo svesni promjena koje se dešavaju i da ih dočekamo spremni, sa znanjem i voljom da se brinemo o sebi na svakom koraku života.
