Plućna embolija, iako poznata u medicinskim krugovima kao ozbiljno i potencijalno fatalno stanje, u javnosti i dalje ostaje nedovoljno prepoznata. Ova bolest se razvija kada krvni ugrušak, koji obično nastaje u dubokim venama nogu, krene putem krvotoka i završi u plućnoj arteriji, gde može izazvati potpuni prekid protoka krvi u deo pluća. Upravo ta nagla blokada može imati kobne posledice ako se ne otkrije i ne tretira na vreme.
Dr. Petar Seferović, cenjeni kardiolog i stručnjak za bolesti krvotoka, upozorava da su znaci prisustva tromba često vidljivi mnogo pre nego što dođe do samog događaja embolije. On ukazuje na alarmantne simptome koji se pojavljuju na nogama i koji ne bi smeli biti ignorisani.
Nedavno je javnost potresla priča iz Sremske Mitrovice, u kojoj je žena stara svega 44 godine preminula od posledica plućne embolije nakon što je bila podvrgnuta rutinskoj operaciji slepog creva. Iako je intervencija prošla bez komplikacija i pacijentkinja je puštena kući, ispostavilo se da joj nije bila propisana preventivna terapija protiv tromboze. Upravo izostanak odgovarajuće prevencije doveo je do stvaranja krvnog ugruška, koji se potom otisnuo u pluća, izazivajući fatalnu emboliju.
Ovaj slučaj na tragičan način ukazuje na to koliko je važno ozbiljno shvatiti postoperativnu negu, naročito kada je reč o prevenciji tromboze. Dr. Seferović ističe da se ovakvi incidenti mogu i moraju sprečiti ukoliko se pacijenti pravovremeno informišu i dobiju odgovarajuću terapiju.
U cilju zaštite pacijenata i smanjenja smrtnosti, lekari širom sveta slede određene protokole koji uključuju sledeće mere prevencije tromboze:
-
Redovno kretanje nakon operacije, čak i minimalna fizička aktivnost kao što je ustajanje iz kreveta i hodanje po sobi.
-
Nošenje kompresijskih čarapa koje poboljšavaju cirkulaciju i smanjuju mogućnost zastoja krvi u venama.
-
Upotreba antikoagulantne terapije, odnosno lekova koji razređuju krv i time sprečavaju stvaranje ugrušaka.
Dr. Seferović podvlači da plućna embolija predstavlja jedan od četiri vodeća uzroka smrti u svetu, uz srčani udar, moždani udar i rak. Ono što posebno zabrinjava jeste to što se simptomi embolije često pogrešno interpretiraju ili zanemaruju.
Kada je reč o prvim znacima upozorenja, simptomi najčešće dolaze iz nogu. Među najčešćim signalima koje telo šalje, izdvajaju se:
-
Oticanje nogu, najčešće samo jedne, što može ukazivati na začepljenje dubokih vena.
-
Bol u listu noge pri hodanju ili dodiru, što upućuje na lokalizovanu upalu.
-
Crvenilo kože na mestu otoka koje je posledica upalnog procesa u venama.
-
Povišena temperatura, koja je često odgovor organizma na prisustvo tromba.
Ovi simptomi ne moraju nužno ukazivati na emboliju, ali su dovoljno ozbiljni da bi zahtevali hitnu medicinsku procenu. Ultrazvučni pregled vena je dijagnostički alat od velike važnosti jer može rano detektovati prisustvo tromba u venama, čime se značajno povećava šansa za uspešno lečenje.
Dr. Seferović dodatno objašnjava da priroda krvi i njen sastav imaju ključnu ulogu u razvoju tromboze. Postoje brojni faktori rizika koji doprinose zgrušavanju krvi, a neki od njih su genetski, dok su drugi povezani sa načinom života.
Zbog toga on daje sledeće preporuke, naročito osobama mlađim od 40 godina:
-
Redovno proveravanje nivoa šećera u krvi, jer povišeni šećer može oštetiti zidove krvnih sudova.
-
Kontrola nivoa holesterola, čiji disbalans direktno utiče na stanje arterija i vena.
-
Analiza kompletne krvne slike, kako bi se otkrile eventualne promene u sastavu krvnih ćelija koje mogu povećati rizik od stvaranja ugrušaka.
-
Preventivni ultrazvuk abdomena jednom godišnje, kojim se mogu otkriti skriveni problemi u venama trbušne šupljine.
Važno je znati da ne samo postoperativni pacijenti, već i zdrave osobe koje dugo sede (na primer zbog posla), kao i trudnice, žene koje koriste hormonsku terapiju, osobe sa malignim oboljenjima ili oni sa porodičnom istorijom tromboze – spadaju u rizične grupe.
Zanemarivanje simptoma može imati smrtonosne posledice, a rana dijagnoza često čini razliku između života i smrti. Otuda je edukacija pacijenata, ali i zdravstvenih radnika, od suštinskog značaja. Potrebno je stalno podizanje svesti o važnosti preventivne nege, pogotovo kod osoba koje su nedavno prošle kroz hirurške intervencije.
Pored svega navedenog, dr. Seferović podseća na još jedan bitan aspekt – kvalitet postoperativnog praćenja. Pacijenti ne bi smeli biti otpušteni iz bolnice bez adekvatne procene rizika od tromboze i bez jasnih uputstava o tome kako da se ponašaju u narednim danima. Takođe, lekari moraju da budu obučeni da uoče subtilne, ali značajne znake upozorenja koji mogu ukazivati na rizik od embolije.
Na kraju, slučaj iz Sremske Mitrovice ostaje kao tragičan podsetnik na to da je svaki propust u medicinskoj praksi – ma koliko bezazlen delovao – potencijalno fatalan. Plućna embolija nije iznenadna nesreća koja se dešava bez ikakvih najava. Naprotiv, telo često šalje poruke, a zadatak svih – i lekara i pacijenata – jeste da te poruke prepoznaju i adekvatno reaguju.
Jedino tako se mogu spasiti životi.
